เกร็ดวัฒนธรรมที่ซ่อนอยู่ในเมนูอาหารญี่ปุ่นแบบแมสๆ

อาหารญี่ปุ่น ถือว่าเป็นอีกหนึ่งวัฒนธรรมอาหารที่นิยมมากในไทยเรา คนไทยคุ้นชินกับอาหารญี่ปุ่นหลายอย่าง ซึ่งบางอย่างคนไทยเรามีทำกันแพร่หลายทั้งในระดับครัวเรือน ทำขาย จนถึงระดับเชฟโรงแรม ร้านอาหารห้าดาวก็มีด้วย ซึ่งในวัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นก็มีอะไรบางอย่างซ่อนอยู่แบบแมสๆที่เราคาดไม่ถึงด้วย

ต้นกำเนิดของวัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นในไทย

ถามว่าต้นกำเนิดวัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นในไทย เริ่มต้นตั้งแต่ตอนไหน เอาเค้าจริงก็น่าจะมานานมากแล้ว อย่าลืมว่าไทยกับญี่ปุ่นมีความสัมพันธ์ทางการทูตมานานมาก แต่สิ่งที่ทำให้วัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นแพร่หลายได้เร็วมากก็คงจะเป็นหนัง ละครที่เข้ามาอย่างเฟื่องฟูในยุคนั้น อย่างเรื่อง โอชิน หญิงสาวสู้ชีวิตที่เรียกน้ำตาคนไทยได้ทั้งประเทศที่ดูตอนนั้น ในเรื่องโอชินได้ทำอาหารหลายครั้ง จนกลายเป็นวัฒนธรรมอาหารที่คนไทยอยากลองว่าอาหารญี่ปุ่นเป็นอย่างไร สืบเนื่องมาเรื่อยในหลายสื่อไม่ว่าจะเป็นหนัง ซีรีย์ การ์ตูน หรือ แม้แต่เกม จนทำให้อาหารญี่ปุ่นหลายเมนูเข้ามาไทยจนได้รับความนิยมด้วย

ซูชิ เกร็ดวัฒนธรรมที่ซ่อนอยู่ในอาหาร

ถามว่าหนึ่งในอาหารญี่ปุ่นที่คนไทยรู้จักกันดีมากที่สุดก็คือ ซูชิ นั่นเอง อาหารที่มีข้าวปั้น ใส่ไส้ใน ห่อด้วยสาหร่าย แล้วโปะหน้าด้วยเนื้อแตกต่างชนิดกัน เป็นเมนูที่ดูเหมือนง่ายแต่ทำเองไม่ง่ายนะ จุดเด่นของซูชิก็คือ ความหลากหลายของการผสมผสานระหว่างข้าวปั้น กับ เครื่องที่จะมาเข้าคู่กัน ซึ่งการผสมผสานตรงนี้แหละที่เราจะได้เห็นการถ่ายทอดทางวัฒนธรรมอาหารมาแบบเนียนๆ เยอะมาก เพราะว่าแต่ละหน้าของซูชิ ต่างก็มีเรื่องราวซ่อนอยู่ในนั้นด้วย อย่างเช่น ข้าวห่อสาหร่ายไส้แตงหวา มีชื่อญี่ปุ่นว่า กัปปะมากิ โดยซูชิหน้านี้มีตำนานเล่าขานเกี่ยวกับตัวกัปปะที่ชอบกินแตงกวามาเล่ากันด้วย

ไม่เพียงแค่นั้น ซูชิ ยังได้แฝงวัฒนธรรมการกินอาหารญี่ปุ่นอย่างน้อย สองอย่าง หนึ่งการกินเป็นคำๆ ซึ่งเป็นการกินที่คนไทยไม่คุ้นเท่าไร (คนไทยเรากินเป็นข้าวใส่จาน หรือ ก๋วยเตี๋ยวมากกว่า) ซึ่งนั่นก็ทำให้เรารู้จักการกินอาหารแบบญี่ปุ่น กับสองวัฒนธรรมอาหารที่มีชื่อว่า วาซาบิ เครื่องเทศสีเขียวกลิ่นแรงที่ตักกินทีละนิดคู่กับ ข้าวปั้นเพื่อตัดเลี่ยนตัดรสชาติ ซึ่งบอกเลยว่าเจ้าสิ่งนี้คนไทยไม่คุ้นลิ้นเลย แต่กินแล้วก็ชอบเหมือนกัน

ปลาแซลมอน

อีกหนึ่งวัตถุดิบสำคัญที่ทำให้เราคุ้นเคยกับวัฒนธรรมอาหารของญี่ปุ่นได้แบบเปิดใจยอมรับเลยก็คือ ปลาแซลมอน นั่นเอง ปลาแซลมอนเป็นปลาที่มีคุณค่าทางอาหารสูง บวกกับมีรสชาติที่อร่อยมากด้วยเช่นกัน การได้ปลาเนื้อสีส้มตัดด้วยลวดลายไขมันนอนรออยู่บนจาน เป็นอะไรที่ยากจะยับยั้งชั่งใจไม่ให้จับตะเกียบคีบมันมาได้ ซึ่ง ปลาแซลมอน จะถูกเชฟชาวญี่ปุ่นสร้างสรรค์เป็นเมนูมากมาย ตั้งแต่แบบดิบเลยเพื่อคงรสชาติ และความสดเอาไว้ รวมถึงการแปรรูปต่างๆ โดยปลาแซลมอนจะสอดแทรกมาพร้อมกับการทำงานของเชฟ รวมถึงมีด ที่เป็นอาวุธหลักของพวกเค้าด้วย เราจะได้เรียนรู้เรื่องของมีดจากเชฟหลายคนผสมผสานกับเรื่องราวของวันแห่งดาบหรือเทศกาลฮะโมโนคุโยไซ ที่เมือง กิฟุ เป็นตัวเล่าเรื่องอีกด้วย

นอกจากสองอย่างนี้ยังมีอาหารอีกมากที่คนญี่ปุ่นนำมาเผยแพร่ผ่านวัฒนธรรมอาหาร ไปสู่วัฒนธรรมอื่นๆ อย่างถั่วแดง ที่เป็นวัตถุดิบหลักในการประกอบของหวานตั้งแต่ไอศกรีม น้ำแข็งไส ถั่วห่อแป้ง ฯลฯ จากการสอดแทรกเรื่องเหล่านี้ผ่านสัญลักษณ์อย่างอาหาร ไม่แปลกที่คนไทยจะเปิดรับวัฒนธรรมญี่ปุ่นได้ง่ายและเร็วกว่าวัฒนธรรมชาติอื่น